Với Gen Z, khi nào là thời điểm thích hợp để bắt đầu xây dựng nền tảng tài chính cá nhân? Sau khi tốt nghiệp cấp 3, sau khi tốt nghiệp đại học hay sau khi có việc làm ổn định? Không có mốc thời gian cụ thể nào cả, bạn có thể bắt đầu bất kỳ lúc nào bằng việc xây dựng tháp tài sản. Vậy tháp tài sản là gì? Cách xây dựng tháp tài sản như thế nào? Cùng VNCB tìm hiểu vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Tháp tài sản là gì?
Tháp tài sản hay tháp tài chính là mô hình phân bổ tài sản theo hình kim tự tháp, gồm nhiều lớp xếp chồng lên nhau tạo thành nền tảng tài chính vững mạnh. Theo chiều từ dưới lên, mức độ mạo hiểm gia tăng và thời gian tích lũy giảm xuống.
Tầng dưới cùng là các tài sản an toàn nhất, tạo nền móng vững chắc cho tháp tài sản, chúng được dùng để đảm bảo cho mức sống cơ bản. Càng lên cao mức độ an toàn giảm, thường là các khoản đầu tư mạo hiểm, phục vụ cho việc gia tăng tài sản trong tương lai.
Thông thường, tháp tài sản được chia thành 3 tầng gồm tài sản phòng vệ, tài sản tích sản và tài sản đầu cơ. Tuy nhiên, với tình hình hiện nay, chúng ta có thể phân chia thành 5 lớp gồm tài sản vô hình, tài sản bảo vệ, tài sản tạo thu nhập, tài sản tăng trưởng và tài sản mạo hiểm.
Tài sản vô hình
Tài sản vô hình là tầng dưới cùng của tháp tài sản, nó là tài sản không nhìn thấy được nhưng có thể chuyển đổi thành tài sản hữu hình. Tài sản vô hình chính là kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, thương hiệu cá nhân và các mối quan hệ. Những điều này đều cần thời gian tích lũy lâu dài.
Có thể nói đây là loại tài sản quan trọng nhất của một người, càng nhiều tài sản vô hình ta càng có cơ hội tạo ra nhiều tài sản hữu hình.
Tài sản bảo vệ
Đây là những tài sản mang đến cho bạn sự an toàn, an tâm, đề phòng những rủi ro trong tương lai. Trong suốt cuộc đời, bạn không thể chắc chắn rằng mình luôn khỏe mạnh để làm việc kiếm tiền liên tục, cũng không ai nắm chắc được rằng mình sẽ trải qua một cuộc sống bình bình an an từ khi ra đời cho đến khi ra đi.
Do đó, bạn cần có một khoản dự phòng cho những trường hợp xấu trong tương lai. Những tài sản này cần có tính thanh khoản cao, giá trị ổn định như vàng, bảo hiểm, bất động sản, các khoản tiết kiệm dài hạn, quỹ dự phòng, quỹ hưu trí…
Tài sản tạo thu nhập
Giống như tên gọi, tài sản tạo thu nhập mang đến thu nhập đều đặn hàng tháng, hàng năm cho bạn. Đó có là tiền lương, các khoản tiết kiệm ngắn hạn, chứng chỉ tiền gửi, chứng chỉ quỹ, trái phiếu,…
Tài sản tăng trưởng
Đây là những tài sản có thể mang đến cho bạn lợi nhuận lớn hơn nhiều so với số vốn bạn có, đi kèm với đó là rủi ro mất tiền. Tài sản tăng trưởng có thể là cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, bất động sản đất nền…
Tài sản mạo hiểm
Đây là tầng cao nhất của tháp tài sản, thường là các tài sản có độ rủi ro cao và cơ hội tạo ra mức lợi nhuận lớn gấp 5, gấp 10 lần vốn bỏ ra. Nó có thể là cổ phiếu, chứng khoán phái sinh, bất động sản nghỉ dưỡng, tiền điện tử…
Tuy nhiên, đây không phải là khoản bắt buộc phải có trong danh mục tài sản của mỗi người. Bạn chỉ nên xây dựng lớp tài sản mạo hiểm khi các lớp bên dưới được xây dựng vững chắc và hoạt động ổn định.
Tháp tài sản dùng để làm gì?
Tháp tài sản được phân chia thành các tầng rõ ràng với độ rộng khác nhau. Diện tích mỗi tầng của kim tự tháp thể hiện sự ưu tiên và tỷ trọng của mỗi loại tài sản trong tổng tài sản của bạn. Xây dựng tháp tài sản giúp bạn quản lý tài chính cá nhân hiệu quả, xây dựng kế hoạch tài chính ổn định cho hiện tại và tương lai.
Kỹ năng quản lý tài chính cá nhân vô cùng quan trọng. Với kỹ năng này, bạn có thể cân bằng chi tiêu và đầu tư trong cuộc sống, không phải rơi vào tình trạng đầu tháng nặng túi, cuối tháng cháy túi, khi có việc đột xuất xảy ra không có tiền dự phòng.
Nếu trước đây bạn kiếm ra tiền nhưng không biết sắp xếp các khoản chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư vào đâu hợp lý, khi xây dựng tháp tài sản bạn sẽ biết cách phân bổ thu nhập của mình đúng nơi, đúng chỗ. Từ đó, bạn xây dựng được nền móng tài chính vững vàng cho tương lai.
Ưu và nhược điểm của tháp tài sản?
Để việc áp dụng tháp tài sản vào việc quản trị tài chính, bạn cần hiểu rõ ưu, nhược điểm của loại tháp này.
Ưu điểm
Đầu tiên, tháp tài sản cho bạn biết rằng tài sản có thể được phân chia thành những phần nào và lộ trình xây dựng tài chính vững vàng. Từ đó, bạn biết cách phân bổ nguồn lực tài chính hợp lý trong từng hoàn cảnh, biết rằng nên ưu tiên mục nào trước, mục nào sau.
Tháp tài sản nhắc nhở bạn nên dành thời gian nhiều hơn cho các tài sản ở tầng dưới trước. Khi phần chân tháp chắc chắn và ổn định rồi mới tiến lên các tầng tiếp theo vì càng lên cao, mức độ rủi ro càng tăng. Nếu phần gốc chưa vững mà đã đầu tư phần ngọn, giả sử xảy ra rủi ro, bạn có thể mất hết và rơi vào tình trạng khó khăn tài chính.
Với tháp tài sản, bạn sẽ rõ ràng hơn trong việc tiết kiệm và đầu tư. Bạn sẽ không mất quá nhiều thời gian để lựa chọn tiết kiệm hay đầu tư với 1 khoản tiền cụ thể. Đi theo lộ trình phát triển của tháp tài sản, tiềm lực và khả năng tài chính của bạn ngày một tăng cao.
Nhược điểm
Mô hình này có hạn chế đó là không quy định rõ hạn mức cho mỗi tầng. Khi nào các lớp cơ sở như tài sản vô hình, tài sản bảo vệ và tài sản thu nhập gọi là ổn định để phát triển các tầng tiếp theo? Vì vậy mà người sử dụng nó phải tự cân bằng các khoản mục tài sản của mình. Quá trình này có thể xảy ra sai sót làm cho tháp tài sản không được bền vững.
Cách xây dựng tháp tài sản bền vững dành cho Gen Z
Tính đến thời điểm hiện tại, thế hệ gen Z đời đầu đã trưởng thành và làm ra thu nhập cho bản thân. Đã đến lúc các bạn nên nghĩ đến vấn đề quản lý tài chính cá nhân của mình. Và mô hình tháp tài sản là lựa chọn cơ bản nhất bạn có thể sử dụng để quản trị tài chính của mình.
Nguyên tắc để xây dựng tháp tài sản
Khi xây dựng tháp tài sản, có 2 nguyên tắc bạn cần tuân thủ như sau:
- Xây từ dưới lên: Xây tháp tài sản cũng giống như xây nhà vậy, nền móng vững chắc thì ngôi nhà mới kiên cố. Do vậy, bạn cần xây tháp theo lộ trình từ dưới lên cao, lớp dưới kiến cố rồi mới đến lớp trên.
- Đáy tháp càng rộng càng tốt: Đáy của tháp là lớp tài sản vô hình, là loại tài sản được tích lũy sớm nhất và có diện tích lớn nhất trong tháp. Đây là lớp quan trọng nhất, quy mô tài sản vô hình tỷ lệ thuận với quy mô phát triển tài sản của bạn sau này.
Các bước xây dựng tháp tài sản
Các bước xây dựng tháp tài sản tương ứng với 5 tầng của tháp này như sau:
Bước 1: Lớp tài sản vô hình
Tài sản vô hình là cái bạn cần học hỏi, rèn luyện và tích lũy xuyên suốt cuộc đời, kể từ khi bắt đầu biết nhận thức cho tới khi nhắm mắt xuôi tay. Nó được tích lũy trong trường học và trường đời, những kiến thức và kinh nghiệm này là nguồn vốn vô hạn để bạn tạo ra các loại tài sản hữu hình khác. Bạn càng có nhiều tài sản vô hình thì quy mô tài sản hữu hình của bạn càng lớn.
Bước 2: Lớp tài sản bảo vệ
Với lớp tài sản bảo vệ, tối thiểu bạn phải có một khoản tiền để dự phòng khi ốm đau, không thể làm việc kiếm tiền, bạn vẫn sẽ có tiền trang trải sinh hoạt phí hàng ngày và viện phí cho mình. Với khoản dự phòng này, bạn có thể gửi tiết kiệm, mua vàng, bất động sản hay bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ.
Nhiều bạn cho rằng còn trẻ thì chưa cần nghĩ đến lương hưu, cứ tiêu pha thoải mái. Tuy nhiên, khoản lương hưu cũng nên được chuẩn bị từ sớm đề bạn an tâm hơn sau này. Với khoản lương hưu này, bạn có thể tham gia bảo hiểm xã hội, một số bảo hiểm khác có mục tiết kiệm lương hưu hoặc tự quy định riêng một quỹ hưu trí cho mình.
Bước 3: Lớp tài sản tạo thu nhập
Ở lớp này, bạn nên tìm những tài sản mang đến dòng tiền thụ động hàng tháng cho bạn, ưu tiên tài sản có khả năng tạo ra lợi nhuận đều đặn như tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu doanh nghiệp, chứng chỉ quỹ, chứng chỉ tiền gửi.
Bước 4: Lớp tài sản tăng trưởng
Đã qua 3 lớp an toàn của tháp tài sản, bắt đầu từ lớp tài sản tăng trưởng này, bạn sẽ hướng tới những tài sản mang về lợi nhuận cao hơn và đi kèm rủi ro cũng cao hơn. Ở Việt Nam, loại tài sản tăng trưởng được lựa chọn phổ biến là chứng khoán, cụ thể là các loại cổ phiếu. Dù chọn mã cổ phiếu nào, bạn cần luôn nhớ rằng kỳ vọng lợi nhuận cao luôn tỷ lệ thuận với rủi ro tương ứng.
Bước 5: Lớp tài sản mạo hiểm
Cuối cùng là đỉnh của tháp tài sản, lớp tài sản mạo hiểm. Đây là một phần vốn nhỏ bạn dành cho đầu tư mạo hiểm, nó có tính chất gần giống như “được ăn cả, ngã về không” vậy. Khoản đầu tư này thường là cổ phiếu, chứng khoán phái sinh hay gần đây đang nổi lên xu hướng tiền điện tử.
Vì là khoản đầu tư mạo hiểm, rủi ro cao nên bạn cần cân nhắc kỹ số vốn đầu tư cho tài sản này. Bạn chỉ nên đầu tư khoảng 5% – 7% tài sản vào mục này mà thôi. Nếu không may thua lỗ, mất hết, con số này không khiến bạn rơi vào khó khăn tài chính.
Trên đây là những thông tin về tháp tài sản và cách xây dựng tháp tài sản để quản lý tài chính cá nhân hiệu quả. Hy vọng rằng những thông tin này có thể giúp các bạn xây dựng kế hoạch tài chính thành công cho mình.
